BURSA’DA
BiR BENZiNCi CAMiSi
1996 da biten
bu küçük caminin “kubbesiz” olmasi marifet olmamakla birlikte ,bu
konuda isvereni ikna mücadelesinin bir marifet olarak kabul edilmesi
beni mutlu edecektir .. “Günaha girecegimizi söylüyorlar .. Kubbesiz
cami olmazmis !” çirpinislari arasinda verilen savas ve bittikten
sonra en fanatik kesimden bile gelen mutluluk mesajlari ile tartismanin
bir daha açilmamak üzere kapanisi , en degerli hatiramdir .. |
|
Yanindaki
mevcut lokantaya , bütünlügü saglamak amaci ile ahsap bir müdahalede
bulunduk .Sonradan kendi baslarina yaptiklari müdahale sürdü gittI..
Bugünlerde ; isikli tabelalar , sari-kirmizi isik zincirleri, tam
köseye dikilmis “otopark” levhasi ve biraz ilerideki oto yikama makinesi
ile zenginlestigi sanilan çevre , kontrolsuz gelismekte ..Ben nerede
miyim ? Her gün önünden geçmekte , ulu orta söylenmekte ama israrla
bu eylemin disinda tutulmaktayim .. |
Gece görünümünü
yukaridaki ölçülerde planlamaya çalistim. Disarida artik yanmayan
bazi lambalar, içeride floresan’dan alinan destek isiklar isin
tadini kaçirdi kaçirmasina ama , “benim camim !” demekten hala
hoslaniyorum.. |
 |
 |
Bir gece
detayi.. Kursun ve arduvaz kiremit kapli organik çati , baskalari
tarafindan “göge yükselen kalemler” olarak yorumlanan kolonlari
ile mimarinin bir özeti gibi.. |
Plan semasi
yukaridaki gibi ,karemsi. Son cemaat yeri ve hanimlar bölümü
alçak bir çiçek duvari ile ayrilmis.Tasiyici olmayan duvarlar
mekani çevreliyor. Betonarme kolonlar yapinin disinda ve asimetrik
dizilmis. Ahsap çati 12.5 m açikligi rahatça geçiyor ve asimetriklikten
yararlanip ,organik bir üst kabuk olusturuyor ..Minare ;sembolik
görevini üstlenmek üzere geriye çekilmis ve kabuklari iyice
soyulmus.. |
 |
|
Bu
planin altinda bir de bodrum kati var.Arka cepheden hemzemin. Orada
söförler için mermer bir hamam , wc ve aptest alma mahalleri ile
cuma günleri tasan cemaat için kullanilan namaz salonu var. O salon
hamamin dinlenme mekani olarak planlandi ama kismet degilmis ..
Isveren mermerci oldugundan , kafasina göre yaptirdigi mihrap,minber
ve dis korkuluklar disinda mermeri tarif ettigim gibi ve sakinmadan
kullandi ..
|
 |
Izleyenler
tarafindan balik kilçigina da benzetilen minare , sembolize
,dönel formdaki külahin altinda saklanmayip “vurgulanan” serefe
isiklari ve hoparlörleri kontrol amaci disinda bir görev tasimiyor..O
yüzden çiplakligini da vurgulamak istedim. Betonarme kolondan
konsol çikan “U” demirlere oturtulmus masif mermer basamaklar
ve çöp demirden korkuluk.. Bence minare !..
|
 |
Tasarim
asamasinda , kuzey cephesi .. Fark edeceginiz gibi her sey insa
edildigi gibi fakat çatinin organik hareketi var sayilmamis
.. Mimarin insaata bire bir müdahalesinin niye gerekli oldugu
daha iyi anlasiliyor. Tüm açiklayici detay ve perspektiflere
ragmen çati ustasina hayli karisik gelen imalat sirasinda, “simdi
suradan suraya , sonra da buradan buraya kadar çakacaksin kaplama
tahtasini sayin ustam !” diyerek , kah çatinin, kah minarenin
tepesinde gözlem yapar ,talimat verirken, organik olusumun ipuçlarini
yakaladim. Hiç de zor degildi aslinda ama tasarlarken görememistim
.. |
|
Tasarim asamasinda
, kuzey cephesi .. Fark edeceginiz gibi her sey insa edildigi
gibi fakat çatinin organik hareketi var sayilmamis .. Mimarin
insaata bire bir müdahalesinin niye gerekli oldugu daha iyi
anlasiliyor. Tüm açiklayici detay ve perspektiflere ragmen çati
ustasina hayli karisik gelen imalat sirasinda, “simdi suradan
suraya , sonra da buradan buraya kadar çakacaksin kaplama tahtasini
sayin ustam !” diyerek , kah çatinin, kah minarenin tepesinde
gözlem yapar ,talimat verirken, organik olusumun ipuçlarini
yakaladim. Hiç de zor degildi aslinda ama tasarlarken görememistim
.. |
 |
 |
Üç
tip ahsap kiris kullandim. Ama onlari asagidaki gibi ; bir eksen etrafinda
döndürerek , birbirinin tersi konumda kullanarak organik çatinin alt
yapisini elde ettim. |
 |
 |
Ettim de
ne oldu ? Yerinde yapilan müdahale ve ustalarin sabri ile ,
yukarida gördügünüz plastik olusum ortaya çikti.. Bu görünüs
camiye ne katti ? Bir ibadet mekani bu tip plastik kaygilari
tasimali mi ? En dogru cevabi sizler ,caminin müdavimleri ile
birlikte vereceksiniz .. |
 |
Iste iç
mekan . Kapidan girer girmez basimizi tavana çevirince gördügümüz
gök yüzü dilimleri ve ahsap tavan.. Distaki heykelimsi tavir
içe , egimi birbirine uymayan bir sürü ahsap yüzey ile yansiyor
sanki !.. |
 |
Basimizi
biraz öne egince karsimiza ; mihrap, minber, disari ile görsel
iliskiye açik köse pencereler ve belki de ilk defa cami içinde
kullanilan canli çiçekler çikiyor .. Kubbe direncinin bir numara
küçügünü çiçeklerde yasadim. Günah olmadigina ikna ettikten
sonra , bakim sorununu halletmek için , altta haznesi olan ve
suyu bitince basit bir samandira ile bizi haberdar eden betopan
saksilari Antalya’da yaptirdik. Cemaat mutlu , çiçekler yerini
sevdi ..Bir kabuk daha kirildi .. |
 |
Iç
mekandan son fotograf , yandan bir bakis..Son cemaat yeri görülüyor.
Diger tarafi da kadinlar kösesi. Iç aydinligin yogunlugu hissediliyor.
Homojen dagilim becerilmis gibi..
Bütün
bunlardan amacim neydi ? “Yahu sunu bir de içerden göreyim”
dedirten bir tasarim elde etmek .. Klasik kaliplari ve alisilmis
formlari asmaya çalismak. Revizyona ugramis degil “yeni” olan
bir seyler tasarlamak !..
Peki ne
için ? Kendimi rahatlatmak için mi ? Hayir !. Dile düsen deyisle
: “Kendim için bir sey istiyorsam namerdim !”. Ibadetin Mekani
artik sorgulansin , çagdas yasantiya ve aydin düsünceye yeni
açilimlar getirsin , sevimli ve güncel olsun diye .. Yasamin
bir uzantisi gibi zorlamasiz ve kolayca yerini alsin diye
! ..
Sürçü
lisan etmek kullarin harcidir. Mimarlarin haydi haydi.. Elimizin
sürçtügü tasarim ve imalat hatalari ile birlikte bizleri “geri
besleme” dedikleri usulde bilgilendirin. Gerçek gelisme ve
mimarlik adina “yeni” olmayi ancak o zaman yakalayabiliriz.
Haydi
! Benden baslayarak ve ayni keskinlikte tüm örnekler üzerinde
devam etmek üzere kalemlerinizi kusanin ve düsündüklerinizi
söyleyin ..
|
|
|
Bursa'da
Bir Benzinci Camisi |
Yer:
|
Bursa |
Tarih: |
20.01.2000 |
|
|
|
|