Y.Mim. Çelik ERENGEZGIN
19.7.2000

“EKO” MAKAMINDAN GIRIS TAKSIMI !..

“Yasam Döngüsü ve Mimari Kurgu” yazisinda “ekolojik yapi” tanimlamasinin, hayal dünyamizda karmasa yaratan ve kisisel yoruma terkedilmis sinirlarindan söz etmistik. Dogadan çagrisimlar yapan her seyi ekolojik sanma saplantisina deginmistik.. Kaldigimiz yerden devam edelim isterseniz..

Bir de örnek olsun niyetine “ekolojik ikiz ev” tasarimina yer verelim. Bu satirlari yazanla tasarimi kurgulayanin ayni kisi olmasi, sanirim elestiri oklariniza gergin bir yay bulmayi kolaylastiracaktir.. Bence iyi de olur. Balkonundan sarmasik benzeri yesil bir seyler sarkan gökdelenlerin, bir taraftan gögü delerken nasil olup ta ekolojik dengeyi koruduklarini hep merak etmisimdir.. Tek savunmalari tabanda daha az yer kaplamak !.. Dikey yogunlugun; yakin çevreyi, trafiginden alt yapisina kullanilmaz hale getiren isgalini nasil da görmezden geliyorlar bilemiyorum. Sanki orada oturanlar gökten zembille binaya ulasmakta, “alt yapi hizmetleri” de isim degistirmis; “gök yüzü hizmetleri” olarak icra edilmekte..

Gittikçe daha çok yükselmek ve bunu tek çare sanmak; doktorlarin bizi, sirf antibiyotik ya da kortizonla tedavi etme gayretlerine benziyor. Bu derdi; alinacak akilli planlama kararlari ve gerçek ekolojik yapilarla kökünden çözmek olanakli iken, hastaliga davetiye çikarmamiza gözünü yuman doktor kiligina girmis mimarlar, yan etkileri tedavisinden beter ilaçlari bize yutturup vizite parasini hak etmeye çalisiyorlar sanki.. Benim, onlari nasil kiyasiya elestiri hakkim varsa, sizlerin de beni “parça pinçik” etmeye hakkiniz var !.. Her türlü elestiri, kisileri degil fikirleri hedef aldigi sürece yararlidir. Tartismak susmaktan iyidir..

Yüksekte basi dönmeyen bu cesur meslektaslar; zeminde baglarini kopardiklari yesili 58. katta bulmaya çabalarken, çayirda düsürdügü parayi sokak lambasinin dibinde arayanlara benziyorlar. Yilmadan arama gayretlerini takdir ediyorum. Ama biri onlara bunun bosuna oldugunu söylemeli.. Üstelik insanlari üst üste yogunlastirmanin, onlari sosyal kaynasmaya degil tersine bireysel yalnizliga ittigini de anlatmali..

Belki de böylece dogru yolu bulacagiz. Belki de artik, mimari kaygilarin; yatirimci müteahhit taleplerini, sehirsel arsa rantini ve sekilsel tutkulari asip, “insan tabanli” tartisma zeminine tasinmasina yardimci olacagiz.. Konfeksiyon modasi tekrarinda usandiran görsel tutkular yüzünden kötü yola düsmekten, belki de son anda kurtulacak mimarlik.. Galiba romantik oldu biraz.. Olsun.. “Optimum” denilen evleri “optimum” sanmaktan daha az tehlikelidir romantizm..

NEREDEN ÇIKTI SIMDI BU TASARIM ?

Bir karikatür animsiyorum ; masa üstünde serili bir projenin karsisina insanlar geçmis tasarimcilara soruyorlar: “Çok güzel olmus ! Nerde yapilacak bu proje ?” Begenilmekten hosnut olarak kasilan mimarlarin cevabi
su : “Arsasini henüz tasarlamadik !..” Bu tasarim da öyle iste.. Önce ovalari isgal eden sehirlerimize inat, güneye bakan % 25 egimli bir yamaçta hayali bir arsamiz olsaydi dedim.. Evlerin kapali alani 150 m2 yi asmasa, ekonomi ugruna bazi ortak paydalardan yararlanmak için ikiz olsa dedim..Yani ; “mesela” dedim!..

Bu bir zihinsel isinma. Ya da, muhtemel siki bir maçtan önce rakibi tanimaya yönelik sportif hazirlik.. Özellikle temiz enerji kaynaklarini planlamaya dahil etmis dünya mimarligindan örnekleri incelerken, bu yapilarda; günes paneli, kolektörü, rüzgar türbini ,trombe duvari gibi teknik çözümlerin, sandala kiçtan takilan motor gibi egreti durdugunu, bir türlü, her seyi önceden kurgulanmis bir yat tasarimi basarisina ulasilamadigini hissettim. Bu gözle inceleme yapmis olanlar, ekolojik iddiasinda olup mimari kaygi tasimayan yapilarin % 90’i astigini görmüslerdir. Iste bu oran benim kanimi oynatmaya yetti !..Böylece bu tasarimin nereden çiktigini ögrenmis oldunuz..

TASARIMIN TEMEL ILKELERI..

Egimli yamacin en az tahribatla konuta dönüsümünü saglamak için, zemin katta sirta yaslanan ev, üst katta egimden kazanilan alana dogru büyüdü. Kesitlerde bunu görmek mümkün..Zemindeki hafriyattan çikan toprak, üst katta arkaya dogru büyüyen alanin üzerini örtmek için kullanilmis, böylece yatak odalari tarafinda iyi bir izolasyon saglanmistir. Yagmur sulari dis havuz ve oluklarla yer alti deposuna alinip filtre edilmektedir. Yatak odalarinin ön kisim tavaninda, yagmur sularinin ve muhtemel yer alti sularinin toplanacagi 5 tonluk bir su deposu yerlestirilerek isi izolasyonu yine dogal yöntemle çözülmeye çalisilmistir. Bu deponun üstünde, dis kenarlarda, günes kolektörlerinden gelen sicak suyu depolayan üçgen kesitli ilave depolar mevcuttur.

45 derecelik egime sahip çati bölümünde 9 adet günes paneli ve iki adet günes kolektörü vardir. Ikiz eve bir adet rüzgar türbini destegi ile evin tüm elektrik ve sicak su ihtiyaci buradan karsilanmaktadir. Panellerin oldugu taban, terasta bulunan sonsuz vidalar yardimi ile 15 derece daha kaldirilip “kis” konumuna getirilebilmektedir.

Ön cepheye bakan salon yüzü, trombe duvari olarak çözülmüs, cam arkasinda isi toplayan ve baca olusturan kabuk, çati egimine paralel olarak “L” biçiminde içe dönmüstür. Ara boslukta isinan sicak hava, üstten içeri verildiginde mekani isitmakta, disari verildiginde ise kuzeyden alinan serin havayi içeri çekerek mekani sogutmaktadir..Devam eden sera cami; distan egime paralel açilip kapanan örtü ile günes kontrollüdür..

Yamacin egimi, çati altinda iç bahçe olarak mutfaga tasinmistir. Isik olanagi arttirilarak burada; maydanoz, sogan benzeri sebzelerin yetismesine olanak saglanmistir.. Mutfak, salon ve yatak odalari ayrimi disinda, islak hacimler ve diger bölümlenmeler; kullanicinin özel tercihlerine göre yapilmak üzere simdilik planlama disinda birakilmistir.

Ayni zamanda evin dis duvarlarini da olusturan tüm çatinin ve üst katin tamami; “ahsap”tan insa edilecek, topraga gömülü kisimlar ve bosluklu trombe duvari; “betonarme”, ses izolasyonu için 10 cm aralikli çift duvar bölme ve mutfagi ayiran egrisel duvar;”tugla” olacaktir. Ön cephedeki toprak tepeciklerini ve iç bahçeyi tutan duvarlar ve yan istinat duvarlari “tas”tir..